 Dzisiejszy post zacznę nietypowo od pytania, mianowicie czy orientują się Państwo kto sprawował władzę w Izbicy w okresie okupacji hitlerowskiej po ustaniu zarządu wojskowego? Przeglądając dostępne artykuły na temat historii Izbicy z tego okresu, w tym autorstwa prof. Marcelego Kosmana i Jerzego Hederycha można dojść do wniosku i tym samym udzielić odpowiedzi, że początkowo swoją funkcję nadal sprawował przedwojenny wójt Leon Zieliński, który w dniu 15 listopada 1939 roku został zastąpiony przez Edmunda Liedke, sołtysa z Pasieki. Czy jest to odpowiedź wystarczająca? Niezupełnie. W dalszej części opracowań obu autorów nie padają już żadne nowe nazwiska osób, które bezpośrednio realizowałyby politykę okupanta na obszarze gminy Izbica. Jest to zastanawiające, bowiem np. artykuł "Okupacja hitlerowska w Izbicy Kujawskiej (pow Koło)" prof. Kosmana opiera się głównie na ustnych relacjach 150 osób uzyskanych w 1968 roku. Trudno uwierzyć w to, że mieszkańcy zapamiętali nazwisko znanego z okrucieństwa policjanta Schmalza, czy chociażby Anny Sager (która prawdopodobnie była szpiegiem na usługach III Rzeszy), a nie znali/nie pamiętali nazwisk osób, które de facto sprawowały władze w gminie. Porównując to do dzisiejszych realiów, to tak, jakby nikt nie pamiętał nazwisk burmistrzów sprawujących władzę w określonym przedziale czasowym. Oczywiście bardziej prawdopodobne w tym przypadku jest po prostu pominięcie przez prof. Kosmana danych na ten temat przekazanych przez świadków, być może ze względu na ówczesną sytuację polityczną.
Jak już wielokrotnie wspominałem na stronie, materiały archiwalne z okresu okupacji właściwie się nie zachowały, co zresztą nie dziwi, gdyż większość z nich została spalona wskutek działań niemieckiej administracji tuż przed ewakuacją z tych terenów w 1945 roku. Edmund Liedke został najprawdopodobniej już w 1940 roku zastąpiony przez Paula Huebnera, który przybył do Izbicy celem objęcia stanowiska komisarza urzędowego (Amtskommisar). Być może utrzymałby on swoja posadę aż do końca wojny, gdyby nie jeden fakt z życia prywatnego. Jaki? Po przybyciu do Izbicy zaczął on utrzymywać stosunki z żoną miejscowego rzeźnika (tą profesją trudnili się wówczas w Izbicy Otto Tonn oraz Eduard Bloch). Taka sytuacja była nie do zaakceptowania dla Hansa Burkhardta, prezesa rejencji inowrocławskiej, który nie wyobrażał sobie dalszej współpracy z nim, wskutek czego został on ostatecznie przeniesiony na identyczne stanowisko w Jaraczewie w powiecie Jarocin. Nie wiem kiedy dokładnie w Izbicy pojawił się Wilhelm Bungert, następca Huebnera. Jego nazwisko jest już jednak odnotowane w jednej z niemieckich ksiąg adresowych z 1941 roku. Pewne jest za to, że Bungert sprawował swoją funkcję aż do ewakuacji ludności niemieckiej w styczniu 1945 roku. Skąd o tym wiadomo? Był on jednym z kilku niemieckich urzędników z powiatu kolskiego, który zdał sprawozdanie ze swoich doświadczeń związanych z ewakuacją niemieckiej ludności z podległego mu obszaru. Jego relacja została opublikowana w książce "Die Räumung des 'Reichsgaus Wartheland'. Vom 16. bis 26. Januar 1945 im Spiegel amtlicher Berichte" opracowanej przez Joachima Rogalla wydanej w 1993 roku. Niestety relacja Bungerta jest dość oszczędna w słowach. Nieco więcej światła na temat ewakuacji rzuca relacja niejakiego Klinka z Babiaka. Zamieszczam dziś tłumaczenie obu sprawozdań, gdyż losy ewakuacji z tych dwóch miejscowości w pewnym punkcie łączą się ze sobą. Tekst jest obszerny, dlatego zdecydowałem się na umieszczenie ich w odrębnych plikach, dostępnych pod postem. Ponadto publikuję mapę linii fortyfikacji obronnych w Kraju Warty z przełomu 1944/1945, zdjęcia okładki i fragmentu spisu treści książki Joachima Rogalla oraz zdjęcie ilustracyjne przedstawiające niemieckich uciekinierów.
Wierzę, że relacje spotkają się z Państwa zainteresowaniem. Udanej lektury.
BŁAŻEJ NOWICKI
[Relacje Wilhelma Bungerta (Mühlental/Izbica) i Klinka (Babenwald/Babiak), strona 1]
[Relacje Wilhelma Bungerta (Mühlental/Izbica) i Klinka (Babenwald/Babiak), strona 2]
[Relacje Wilhelma Bungerta (Mühlental/Izbica) i Klinka (Babenwald/Babiak), strona 3]
[Linie fortyfikacji obronnych w Kraju Warty na przełomie 1944/1945]
[Linie fortyfikacji obronnych w Kraju Warty na przełomie 1944/1945]
[Okładka książki Joachima Rogalla "Die Räumung des 'Reichsgaus Wartheland' vom 16. bis 26. Januar 1945 im Spiegel amtlicher Berichte]
[Strona tytułowa książki Joachima Rogalla "Die Räumung des 'Reichsgaus Wartheland' vom 16. bis 26. Januar 1945 im Spiegel amtlicher Berichte]
[Fragment spisu treści książki Joachima Rogalla "Die Räumung des 'Reichsgaus Wartheland' vom 16. bis 26. Januar 1945 im Spiegel amtlicher Berichte]
[Skomentuj na Facebooku]
|
Z ponurych kart historii gminy [11]: Komisarze urzędowi w Mühlental/Izbica oraz ewakuacja ludności niemieckiej w 1945 roku
Izbica do 1945r.
