Okres do 1918 r.

Okres międzywojenny

Okupacja hitlerowska

OKRES DO 1918 r.

Fragment rynku i widok kościoła parafialnego najprawdopodobniej z ok. 1900 r. Fotografia ukazała się w pozycji "Księga pamiątkowa powiatu kolskiego w rocznicę Dziesięciolecia Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1928". Materiał udostępnił dr Andrzej Betlej historyk z Uniwersytetu Jagiellońskiego, który wychował się w Izbicy Kujawskiej.

Unikatowe zdjęcia kościoła katolickiego w Izbicy Kujawskiej, wykonane w 1910 r. przez S. Pronaszkę. Fotografie udostępnił dr Andrzej Betlej, historyk z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Prace budowlane przy budowie ogrodzenia synagogi z początków XX wieku. Fotografię udostępnił Grzegorz Czupryński.

Unikalną fotografię udostępnił Adam Kwiatkowski z Poznania. Utrwaliła ona Izbicę sprzed ponad 100 laty ! Rekonstrukcja i kolor: Błażej Nowicki.

Zdjęcie dworu dziedzica we wsi Długie z przełomu XIX i XX w. udostępnił Roman Majewski z Poznania.

Izbicki rynek z czasów I wojny światowej tuż po gruntownym oczyszczeniu. Fotografia pochodzi z książki "Bilder aus dem Gesundheitswesen in Polen (Kongress-Polen)" tłumaczenie: "Obrazy służby zdrowia z Polski (Kongresówki)" autorstwa dr G. Frey'a, która ukazała się w 1919 r. Materiał przekazał Jacek Nowak, regionalista z Chorzowa.

OKRES MIĘDZYWOJENNY 1918-1939

Widok z izbickiego rynku. Zdjęcie pochodzi z połowy lat dwudziestych ubiegłego wieku. Wykonał je Adam Jaroński - fotograf, świadczący wówczas usługi w naszym miasteczku. ze zbiorów Błażeja Nowickiego - twórcy strony Izbica Kujawska Online. Więcej o tej pocztówce przeczytasz [tutaj]

Młyn Milbrandta przy ówczesnym parku dworskim w Izbicy Kujawskiej. Zdjęcie-pocztówka pochodzi z początku lat dwudziestych. Autorem fotografii jest Adam Jaroński, znany izbicki fotograf okresu międzywojennego. Zdjęcie ze zbiorów Błażeja Nowickiego - twórcy strony Izbica Kujawska Online.

Zdjęcia z awersu pocztówek, które wykonał Adam Jaroński, znany przedwojenny izbicki fotograf. Na obu ujęciach zapewne w przeważającej większości mieszkańcy Izbicy Kujawskiej i okolic na tle kościoła katolickiego w Izbicy. Zdjęcia wykonano około 1925 roku. Jaroński prawdopodobnie większość zdjęć przeznaczonych "na pocztówki" wykonał w zbliżonym czasie. Wiele wskazuje na to, że upływ czasu jak i również średnia jakość fotografii uniemożliwiają identyfikację kogokolwiek ze zdjęć. A może jednak? (źródło: Oficjalne Archiwum Allegro)

Kościół pw. NMP w Izbicy Kujawskiej. Zdjęcie-pocztówka pochodzi z lat trzydziestych ubiegłego wieku. Autorem fotografii jest Adam Jaroński, znany izbicki fotograf okresu międzywojennego. Zdjęcie-pocztówka ze zbiorów Błażeja Nowickiego - twórcy strony Izbica Kujawska Online.

Ujęcie na ul. Kolską z lat 30-tych ubiegłego wieku. Duży budynek w najbliższym sąsiedztwie synagogi to najprawdopodobniej siedziba Gminy Wyznaniowej Żydowskiej i dom rabina, który posiadał liczną rodzinę. Nie można jednak w sposób jednoznaczny stwierdzić, czy pełnił on dodatkowo funkcję bet ha-midrasz. Zdjęcie ze zbiorów Błażeja Nowickiego - twórcy strony Izbica Kujawska Online.

Plac Wolności z lat 30-tych ubiegłego wieku. Na pierwszym planie widzimy młodego mężczyznę z rowerem. Bez wątpienia na taki model dwóch kółek pozwolić mogli sobie w dwudziestoleciu międzywojennym tylko nieliczni. Kim zatem był ten rowerzysta? Czy to mieszkaniec Izbicy Kujawskiej a może przyjezdny? Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Wygląd placu Wolności odbiega od dzisiejszego, wystarczy zwrócić uwagę na stan nawierzchni drogowej jak i brak jakichkolwiek obiektów małej architektury w części widocznej na zdjęciu. Nie zmienił się za to zbytnio wizualnie kompleks budynków Franciszka Kopczyńskiego, znanego izbickiego przedsiębiorcy. Jeśli przyjrzą się Państwo dokładnie, to na dalszym planie zobaczą dwa szyldy. Pierwszy z nich to "Sprzedaż win i wódek", drugi zaś "Apteka". Zdjęcie ze zbiorów Błażeja Nowickiego - twórcy strony Izbica Kujawska Online.

Wejście do apteki mieszczącej się w kompleksie budynków Franciszka Kopczyńskiego, lata 30-te XX wieku. Zdjęcie ze zbiorów Błażeja Nowickiego - twórcy strony Izbica Kujawska Online.

Najbardziej znane z izbickich wzgórz, zwane przez mieszkańców Kiercholem (także Kircholem) ma szczęście do sesji fotograficznych. Dotyczy to zarówno przeszłości jak i teraźniejszości. To z niego możemy podziwiać najpięknieszą panoramę naszego miasteczka. Na wzgórzu stały liczne wiatraki, które były jednym z symbolów miasta. To samo miejsce nierozerwalnie wiąże się z żydowskimi mieszkańcami Izbicy Kujawskiej, to tutaj zlokalizowany był ich cmentarz. Chciałbym zaprezentować Państwu 2 fotografie wzgórza pochodzące z okresu miedzywojennego. Być może mieliście już Państwo z nimi styczność, gdyż pojawiły się one drukiem w artykule Krzysztofa Dorcza zatytułowanym "Wiatraki izbickie" opublikowanym w czasopiśmie "Eko Wieści" w 2003 roku. Tekst artykułu zresztą od dobrych kilku lat mogą Państwo przeczytać na Izbica Kujawska Online pod tym adresem [zobacz], jednakże wówczas tekst opatrzyłem zdjęciem drzewrotu autorstwa Pawła Stellera, śląskiego artysty. Na zamieszczonych przeze mnie fotografiach mogą Państwo zobaczyć izbickie macewy oraz przybliżoną lokalizację cmentarza. Miłego przeglądania.

Kościół ewangelicki w Izbicy Kujawskiej w okresie międzywojennym. Fotografia ukazała się w monografii Eduarda Kneifla "Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden der Kalischer Diözese" wydanej w Lipsku w 1937 roku.

Cmentarz żydowski z wiatrakami w tle. Materiałowi smaczku dodaje fakt, iż widać najprawdopodobniej na nim proboszcza izbickiego, Mariana Chytrzyńskiego, który piastował swoją fukcję przez dwadzieścia lat (1912-1932). Używamy trybu przypuszczającego, gdyż jego oblicze jest niestety w cieniu, przez co identyfikacja jest mocno utrudniona. Twórca fotografii i dokładny czas wykonania nieznany. Źródło: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk

Przebudowa Placu Wolności, okres międzywojenny. Fotografię udostępnił Zbigniew Fryza z Tczewa.

Zdjęcie fragmentu cmentarza parafialnego w Izbicy Kujawskiej. Autorem fotografii, pochodzącej najprawdopodobniej z 1927 roku, jest Adam Jaroński, izbicki fotograf okresu międzywojennego. Warto zwrócić uwagę na inny wygląd bramy wejściowej i monumentalny, drewniany krzyż. Ze zbiorów Błażeja Nowickiego, twórcy Izbica Kujawska Online

Kościół ewangelicki z lat 30-tych XX wieku. Fotografia pochodzi ze zbiorów Grzegorza Czupryńskiego.

Panorama Izbicy Kujawskiej (zdjęcie nr 1), najprawdopodobniej z lat 20-tych ubiegłego wieku. Na szczególną uwagę zasługuje drewniany budynek stacji kolei wąskotorowej (napis na tablicy informacyjnej Izbica Kujawska sporządzono czcionką gotycką-widoczny w powiększeniu). Interesujące są również wysokie lampy oświetleniowe wzdłuż torów kolejowych. Na drugim zdjęciu możemy zobaczyć kościół ewangelicki wraz z ul. Narutowicza wykonane najprawdopodobniej w latach 30-tych minionego stulecia. Obie fotografie udostępnił Ryszard Jóźwik z Hulanki.

Pierwsze cztery fotografie to panoramy naszego miasta. Wykonane one zostały prawdopodobnie po 1937 roku. Skąd to przypuszczenie? Na jednej z panoram (zdj. nr 2) widać budynek Szkoły Podstawowej przy ul. Nowomiejskiej (obecne Gimnazjum im. Augustyna Słubickiego), który wybudowany został właśnie w 1937 r. Kolejne dwa zdjęcia to ujęcia dwóch obiektów zabytkowych, mianowicie kościoła ewangelickiego i kościoła katolickiego. W przypadku kościoła ewangelickiego warto zwrócić uwagę, iż do naszych czasów nie przetrwała druga brama (furtka?), która umiejscowiona była na lewo od głównej bramy wejściowej. Jest to jedno z najlepiej zachowanych zdjęć tego kościoła. Z kolei na fotografii przedstawiającej kościół pw. NMP mogą Państwo przyjrzeć się m.in. pierwotnej wieżyczce kościoła, która została zdemontowana w latach 80-tych ubiegłego wieku podczas remontu kapitalnego świątyni. Wszystkie fotografie wykonał Antoni Sachajdak, a udostępnili Michał Sachajdak oraz Kacper Sachajdak.

Zdjęcia zostały wykonane w 1935 r. przez 14-letniego Antoniego Sachajdaka, syna Michała Sachajdaka (ówczesnego kierownika szkoły podstawowej). Przesłał je Michał Sachajdak, wnuk Michała.

Fotografie Piekarni "Zdrowie" należącej do Zenona Zapędowskiego udostępnił jego wnuk Paweł Bitka Zapendowski z Hulanki.

OKUPACJA HITLEROWSKA 1939-1945

Tablicę z niemiecką nazwą ulicy w okresie okupacji udostępnił Wojciech Graczyk, dyrektor Gimnazjum im. Augustyna Słubickiego w Izbicy Kujawskiej.

Trzeba oddać nieznanemu fotografowi, że zdecydował się on na nietypowe ujęcie...Polna droga, uprawy, trudno dostrzegalna w kadrze trójka (?) osób zaś dopiero na dalekim drugim planie widać panoramę dobrze nam znanego kujawskiego miasteczka. Kadr uwieczniony został najprawdopodobniej w pierwszych latach okupacji. Wszystko wskazuje na to, że widoczna droga to ul. Augustowska, wprawne oko zauważy m.in. kościoły: ewangelicki i katolicki, wiatraki, obecną Szkołę Podstawową Nr 2. Zdjęcie-pocztówka ze zbiorów Błażeja Nowickiego - twórcy strony Izbica

Dwie fotografie, utrwalające bramę prowadzącą do kościoła oraz jego wnętrze z 1941 r. udostępnił Zbigniew Fryza z Tczewa.

Farmaceutyki z "Sonnen-Apotheke". Pochodzą one ze zbiorów p. Marcina Krzyżaniaka. Etykieta na pierwszej z butelek zawiera prawie w całości zachowany napis "Sonnen-Apotheke. Mühlental, Kreis Wartbr(ücken)". Trudno tutaj jednoznacznie określić jaki wyrób faramceutyczny opakowanie zawierało, niestety napis odręczny zamieszczony na etykiecie jest już niemożliwy do odczytania. Można jednak przyjąć z dużą dozą prawdopodobieństwa, iż farmaceutyk wyprodukowany został zapewne jeszcze przed 21 maja 1941 roku. Skąd to założenie? Na etykiecie zamieszczono zniemczoną nazwę powiatu Koło "Kreis Wartbrücken". Nie występuje w niej jednak tzw. "nieme" h. Zmianę polegającą no dodaniu litery h do nazwy Koła wprowadzono w podanym wcześniej dniu. Drugie opakowanie zawiera Sól Karlsbardzką, która również pochodzi z omawianej apteki.

Piękna panorama Izbicy Kujawskiej z lat 20-tych ubiegłego wieku. Materiał ze zbiorów Błażeja Nowickiego - twórcy strony Izbica Kujawska Online.

Unikatowe dwie panoramy z okresu okupacji hitlerowskiej z 1941 r. Pocztówki ze zbiorów Błażeja Nowickiego - twórcy strony Izbica Kujawska Online.

Tablicę z niemiecką nazwą urzędu leśnego w Gaju z okresu okupacji udostępnił Janusz Mroczkowski. Żołnierze Armii Czerwonej próbowali ją zniszczyć, ale szczęśliwe ocalała i stanowi obecnie cenny przedmiot z tamtego okresu.

Pocztówki udostępnił Przemysław Nowicki. Pochodzą one z 1943 roku.

Panorama miasta z 1943 r. Zdjęcie ze zbiorów dr Andrzeja Betleja.

Pocztówki nr 1-3 ze zbiorów Błażeja Nowickiego - twórcy strony Izbica Kujawska Online.

Seria zdjęć z okresu okupacji hitlerowskiej udostępnione dzięki uprzejmości Roberta Krysztofowicza, właściciela portalu internetowego dawne-kolo.pl Na 57 fotografiach można obejrzeć fragmenty naszego miasta, okolicznych wsi, mieszkańców naszej gminy i nie tylko. Pod nimi zostały zamieszczone opisy zdjęć. Niestety z racji upływu czasu nie udało się ustalić miejsc wykonania sporej części zdjęć, bądź też znajdujących się na nich osób. W części opisów mogą występować nieścisłości. W tym miejscu zwracamy się więc... do Państwa. Jeśli ktoś z Państwa kojarzy miejsca, ludzi, które zostały utrwalone na zdjęciach, zapraszamy do kontaktu mailowego kontakt@izbica-kujawska.com lub na profilu serwisu Izbica Kujawska Online na platformie społecznościowej Facebook.

1.	2.	3.	4.
5.	6.	7.	8.
9.	10.	11.	12.
13.	14.	15.	16.
17.	18.	19.	20.
21.	22.	23.	24.
25.	26.	27.	28.
29.	30.	31.	32.
33.	34.	35.	36.
37.	38.	39.	40.
41.	42.	43.	44.
45.	46.	47.	48.
49.	50.	51.	52.
53.	54.	55.	56.
57.

Opisy zdjęć:

• 1. Widok z ul.Szkolnej na budynki przy ul. Warszawskiej. Na pierwszym planie dzieci przed Szkołą Podstawową nr 1 (obecnie ogródki działkowe i ujęcie wody)
• 2-5 Izbica Kujawska w okresie okupacji
• 6. Widok na obecną ul. Szkolną, zdjęcie wykonane na wysokości Moosburgerstrasse (tak brzmiała zniemczona nazwa ul. Warszawskiej)
• 7. Mieszkańcy Izbicy Kujawskiej
• 8. ul. Szkolna, na pierwszym planie charakterystyczny budynek, który istnieje do dnia dzisiejszego
• 9. Okolice Izbicy Kujawskiej
• 10-11. Mieszkańcy Izbicy Kujawskiej
• 12. Słonecznik na Ziemi Izbickiej
• 13. Fragment Horst-Wessel-Strasse (dzisiejsza ul. Garbarska)
• 14. Budynki przy Adolf-Hitler-Platz (dzisiejszy Plac Wolności)
• 15-16. Izbica Kujawska o okolice
• 17. Dzisiejszy Plac Piłsudskiego
• 18-19. Okolice Izbicy Kujawskiej
• 20. Adolf-Hitler-Platz (Plac Wolności), na dalszym tle widoczny "Ogródek Wolności" wybudowany na początku lat 20-tych ubiegłego wieku.
• 21. Mieszkańcy Izbicy Kujawskiej (prawdopodobnie przedstawiciele mniejszości niemieckiej) na Adolf-Hitler-Platz
• 22. Jezioro Długie-Modzerowskie
• 23-24. Mieszkańcy Izbicy Kujawskiej (prawdopodobnie przedstawiciele mniejszości niemieckiej) na Adolf-Hitler-Platz
• 25. Kościół pw. NMP w Izbicy Kujawskiej
• 26. Mieszkańcy Izbicy Kujawskiej (prawdopodobnie przedstawiciele mniejszości niemieckiej) na Adolf-Hitler-Platz
• 27. Mieszkańcy Izbicy Kujawskiej
• 28. Brama wjazdowa do dworu w Zagrodnicy (od 1973 część Izbicy Kujawskiej)
• 29. Mieszkańcy Izbicy Kujawskiej lub okolic
• 30. W oddali figurka Matki Boskiej w parku przy Dworze w Zagrodnicy
• 31. Dwór w Zagrodnicy
• 32. Izbica Kujawska lub okolice, zniszczony budynek mieszkalno-gospodarczy
• 33. Dwór w Zagrodnicy
• 34. Kobieta przy lekturze. Z racji posiadania odbiornika radiowego, konfiskowanych w okresie okupacji, należy przypuszczać, iż kobieta należała do mniejszości niemieckiej
• 35. Figurka Matki Boskiej w parku przy Dworze w Zagrodnicy
• 36. Grupa mieszkańców, prawdopododnie okolice Izbicy Kujawskiej
• 37. Okolice Izbicy Kujawskiej
• 38. Grupa osób na wozie firmy murarskiej Otto Markwarta. Warto zwrócić uwagę na napis "Mühlental", czyli...okupacyjną nazwę Izbicy Kujawskiej, co jednoznacznie wskazuje na okres wykonania zdjęcia
• 39. Mieszkańcy w okolicach Izbicy Kujawskiej
• 40. Grupa osób na wozie firmy murarskiej Otto Markwarta
• 41-50. Izbica Kujawska lub okolice w okresie okupacji hitlerowskiej
• 51-55. Mieszkańcy Izbicy Kujawskiej
• 56. Na pierwszym planie dzieci przed Szkołą Podstawową nr 1 (obecnie ogródki działkowe i ujęcie wody)
• 57. Mieszkaniec (?) w oficerskim mundurze Wehrmachtu

Pocztówki przekazał Jarosław Pałczyński. Pochodzą one z 1943 roku.