ŻYDZI W IZBICY KUJAWSKIEJ

Stosunki polsko-żydowskie

Z racji tego, iż Izbicę Kujawską zamieszkiwały trzy narodowości: polska, żydowska oraz niemiecka kultury te przenikały do siebie wzajemnie. Nie jest możliwe, aby w takie sytuacji nie powstawały wzajemne konflikty lub uprzedzenia. Najlepiej można było je zaobserwować na polu gospodarczym. Polska ludność była uprzedzona do Żydów, choć nie można tego generalizować. W dniu 24 stycznia 1919 r. Rada Gminy podjęła na wniosek kilku przedstawicieli społeczności lokalnej uchwałę o zamknięciu sklepów i restauracji w niedziele i święta. Zakaz ten był oczywiście wymierzony przede wszystkim w Żydów, którzy mieli w swoich rękach zdecydowana większość sklepów. W tym samym roku, a dokładnie 24 kwietnia 1919 r. Jan Dziubich, członek sejmiku reprezentujący Izbicę domagał się, aby w naprawie infrastruktury dróg w osadzie brali udział nie tylko Polacy, ale również Żydzi. Protestował on także przeciwko żydowskim właścicielom sklepów, a w maju tego samego roku zorganizował wiec, na którym otwarcie namawiał Polaków do odbierania Żydom złota oraz innych kosztowności.

Do kolejnej eskalacji konfliktów doszło na tle prywatnych przedsiębiorstw autobusowych, które powstały w Izbicy Kujawskiej. Właścicielami tych pojazdów byli w większości Żydzi. W 1927 r. przedstawiciele polskiej społeczności oskarżyli żydowskich właścicieli pojazdów o wstrzymywanie kursów sobotnich. Padły zarzuty o wykonywanie pracy pod wpływem alkoholu. Polacy skarżyli się również na jakość obsługi (m.in. przeładowane autobusy). Z inspiracji Narodowej Demokracji były organizowane pikiety przed sklepami żydowskimi, które nasiliły się po śmierci Józefa Piłsudskiego. W dniu 1 marca 1938 r. członkowie Stronnictwa Narodowego zachlapali atramentem trzy szyldy na sklepach, których właścicielami byli Żydzi.

Oczywiście nie można na podstawie przytoczonych wyżej faktów twierdzić, iż cala ludność polska była wrogo nastawiona do Żydów. Nie brak było pozytywnych akcentów, takie jak np. istnienie spółek z polsko-żydowskim kapitałem. Przykładem może być chociażby przedsiębiorstwo autobusowe Kopczyński-Łepek. Izbiccy Żydzi współdziałali z ludnością chrześcijańską m.in. w Komitecie Niesienia Pomocy Najbiedniejszym w Izbicy Kujawskiej. Powstał on 28 września 1932 r. z inicjatywy m.in. ks. Guranowskiego, Mojsze Baumana, Dawida Haltera, Eljasza Izbickiego, Mojsze Śliwki. Inną organizacją było Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości zarejestrowane 17 lipca 1935 r. Żydzi znacząco wsparli także działalność „Komitetu Budowy Ogródka Wolności w Izbicy Kujawskiej” z początku lat 20-tych.