Budowa plebanii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej na podstawie akt Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Izbicy Kujawskiej

Dodał: Błażej Nowicki, dnia 12.06.2022, 14:07

W 2018 roku zamieściłem tekst poświęcony "pastorówce" w Izbicy Kujawskiej [link]. Chciałbym go dziś rozszerzyć o materiały z akt Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Izbicy Kujawskiej, w których można znaleźć sporo szczegółów na temat budowy plebanii.

Powołanie z dniem 1 stycznia 1934 roku samodzielnej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Izbicy Kujawskiej było z pewnością jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu izbickich ewangelików na przestrzeni całego dwudziestolecia wojennego. Wraz z objęciem urzędu proboszcza przez ks. Richarda Kneifla konieczne stało się zorganizowanie mu godziwych warunków pracy. Dotychczas pastor mieszkał w prywatnym domu należącym do Ludwiga Milasa, powstała więc pilna potrzeba budowy plebanii ewangelickiej. Zdecydowano się na działkę budowlaną, która położona była w ogrodzie parafialnym, w najbliższym sąsiedztwie kościoła. W dniu 23 lutego 1936 roku zebranie parafialne uchwaliło na budowę plebanii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej sumę 15.000 złotych.

Sumę tę postanowiono równomiernie rozłożyć na ilość posiadanych przez poszczególnych parafian mórg ziemi (według relacji pastora Richard Kneifla parafianie dysponowali 6.244 mórg ziemi, każda morga opodatkowana została w kwocie 2,75 zł. Daje to kwotę nieco wyższą niż wynika z akt parafii. Inwestycję miał również dodatkowo wesprzeć Konsystorz w kwocie 3.000 zł) Uformował się Komitet budowy plebanii w skład którego weszli członkowie Kolegium Kościelnego oraz dodatkowo: Adolf Fergin, Albert Lechelt, Emil Benke, Ludwig Krüger, Ludwig Sommerfeld, Ludwig Milas, Gottfried Steinke, Friedrich Lüdke, Eduard Fergin, Adolf Schätzler, Ludwig Pubantz, Reinhold Pubantz oraz Leonhard Doberstein. W dniu 18 czerwca 1936 roku Komitet Budowlany zawarł umowę z mistrzem murarskim Karolem Ottonem Nendze. Zgodnie z zawartymi w niej warunkami Karol Otton Nendze zobowiązał się przystąpić do budowy plebanii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej w stanie surowym, czyli wykonać prace ziemne, murarskie, ciesielskie i dekarsko-blacharskie. Materiały budowlane jak i deski na rusztowanie miał dostarczyć Komitet Budowlany. Nendze zobowiązał się do ukończenia prac do dnia 1 października 1936 roku i wykonywać prace ściśle według projektu budowlanego sporządzonego przez inżyniera Tadeusza Kulejowskiego z Koła. Kolski inżynier miał również sprawować ogólny nadzór nad budową. Projekt budowlany zatwierdził 25 maja 1936 roku inżynier Włodzimierz Raczyński, który pełnił wówczas obowiązki architekta powiatowego. Zgodnie z umową za wykonanie roboty tj. wykopanie rowów, zasypanie piasku przy polewaniu wodą i ubijanie poszczególnych warstw nie większych jak 30 centymetrów, murowanie fundamentów i ścian, założenie stropów Kleina, ułożenie belek, posmarowanie ich karboliną (środkiem owadobójczym), obłożenie końców belek papą, założenie dachu i pokrycie ocynkowaną blachą i założeniu rynien mistrz murarski Karol Otton Nendze miał otrzymać kwotę 2400 złotych. Sumę tę Komitet Budowlany wypłacał zaliczkowo, w zależności od postępu prac.

Oczywiście złotówka miała całkowicie inną wartość w okresie międzywojennym niż obecnie. Na podstawie wyliczeń Kamila Janickiego, współautora książki "Przedwojenna Polska w liczbach" (Warszawa, 2020), po ustaniu wielkiego kryzysu gospodarczego wartość polskiej waluty zaczęła się stabilizować na poziomie 1 przedwojenny złoty = 9,46 do 11,36 dzisiejszych złotych. Dla okresu 1933-1939 można więc w przybliżeniu przyjmować prosty, przybliżony stosunek : 1do 10.

Należy przyjąć, iż Karol Otton Nendze trzymał się harmonogramu z umowy, gdyż już 20 marca 1937 roku Komitet Budowlany przy Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Izbicy Kujawskiej zawarł kolejną umowę z murarzem, a jej przedmiotem było wykończenie wszelkich robót murarskich wewnątrz plebanii, mianowicie ułożenie suwanek, polepy (warstwa izolacyjna), podbitek i filarki pod legary, wraz z wymurowaniem obórki, klozetu i schodków. Ogólną kwotę prac wyceniono na 1100 złotych. W tym samym dniu Komitet zawarł również umowę z Józefem Olejniczakiem, który zobowiązał się wykonać wszelkie roboty stolarskie przy plebanii ewangelickiej. W ramach umowy miał on wykonać wszystkie podłogi i drzwi z okuciem, dodatkowo w dwóch pokojach okiennice i schody wraz z gruntowaniem. Prace Olejniczaka miał nadzorować zarówno Komitet Budowlany jak i Karol Otton Nendze. Za prace stolarskie Olejniczak miał otrzymać 1000 złotych. Prace stolarskie, zgodnie z umową miały trwać między 10 kwietnia a 1 września 1937 roku.

Końcowym etapem było wykonanie plac malarskich. W dniu 12 października 1938 roku Rada Kościelna Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Izbicy Kujawskiej zawarła umowę z malarzem Janem Zarębskim. Umowa opiewała na kwotę 1000 złotych. W zakres umowy wchodziło pomalowanie wszystkich znajdujących się okien i drzwi - trzy razy pokostem biało wewnątrz i zewnątrz i czwarty raz emalią Nobilesa, wszystkie podłogi w plebanii dwa razy pokostem pod pastę z kitowaniem za wyjątkiem podłóg w kancelarii, w jednym korytarzyku i w sali konfirmacyjnej. Te trzy podłogi miały być zabezpieczone pyłochłonem. Wszystkie ubikacje w plebanii miały być posmarowane klejowo bez deseni. Także drewniane schody miały być pomalowane pokostem. Prace rozpoczęły się w dniu 17 października 1938 roku, a ostatnią transzę wynagrodzenia Zarębski pobrał w dniu 9 grudnia tego samego roku.

Obiekt został oddany do użytku jeszcze w 1938 roku. Wedle pisemnej relacji pastora Richarda Kneifla obiekt poświęcił biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w II RP, ks. dr Juliusz Bursche. Niestety nie posiadam szczegółowych informacji na temat przebiegu tej uroczystości.

Do tekstu załączam skany projektu budowlanego plebanii, unikatowa rzecz. Oryginały znajdują się w Archiwum Państwowym w Poznaniu.

Przewidziana jest również rozszerzona wersja powojennych dziejów obiektu. Materiał opublikowany został pod odrębnym linkiem w dziale poświęconym dziejom nieistniejącej już niestety Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Izbicy Kujawskiej [zobacz więcej]


BŁAŻEJ NOWICKI

[Projekt plebanii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej. Widok frontowy, widok od zachodu. Skala 1:100]
[Projekt plebanii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej. Widok od wschodu, widok od podwórza. Skala 1:100]
[Projekt plebanii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej. Rzut przyziemia. Skala 1:100]
[Projekt plebanii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej. Rzut piętra. Skala 1:100]
[Projekt plebanii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej. Przekrój AB, przekrój BC. Skala 1:100]
[Projekt plebanii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej. Usytuowanie względem ul Kościelnej i ul. Poznańskiej (obecnie Narutowicza)]
[Projekt plebanii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej. Plan krycia dachów. Skala 1:200]