W Święto Reformacji tradycyjnie chciałbym przybliżyć wybrany wycinek z historii izbickich ewangelików. Jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu każdej parafii ewangelickiej były i są wybory pastora-proboszcza. Nim przeniesiemy się do przeszłości, poruszę w tym miejscu bardzo istotną kwestię. W Kościele Ewangelicko-Augsburskim (Luterańskim), jak i w zdecydowanej większości innych kościołów protestanckich to parafianie wybierają proboszcza parafii. To ogromna zaleta, gdyż w ten sposób proboszczem ich parafii zostaje osoba, którą wybrali i chcieli sami parafianie. Ryzyko, iż stanowisko to obejmie np. osoba niekompetentna, nie potrafiąca głosić kazań lub mająca na swoim sumieniu niewłaściwie zachowanie w stosunku do innych osób (chociażby dzieci) jest minimalne. W dużej części parafii luterańskich kandydaci na proboszcza odprawiają nabożeństwa w kolejne niedziele poprzedzające wybory, przez co każdy parafianin ma możliwość zapoznania się z tym, w jaki sposób kandydaci mogą pełnić swoją posługę na rzecz parafii. Trzeba podkreślić, że wszelkie istotne kwestie w zakresie funkcjonowania parafii nie mogą być jednostronnymi decyzjami proboszcza (parafią ewangelicką zarządza Rada Parafialna wybrana przez Zgromadzenie Parafialne). To olbrzymia różnica na korzyść w stosunku do większościowego w Polsce kościoła rzymskokatolickiego, gdzie proboszcz nadawany jest "z urzędu", a parafianie nie mają na to żadnego wpływu. W kościele katolickim Rada Parafialna ma fasadowy charakter i służy głównie jako ciało doradcze proboszcza i nie jest tworzona po to, by kierować parafią.
Przez długie dziesięciolecia zbór w Izbicy nie miał własnego duszpasterza. Nabożeństwa w Izbicy odprawiali zamiejscowi duchowni, którzy dojeżdżali do Izbicy m.in z Babiaka, Chodcza, Koła, Przedcza, Sompolna czy Władysławowa. Taki stan rzeczy spowodowany był m.in. stosunkowo niską liczbą luteran jak i brakiem kościoła w Izbicy, przez co nabożeństwa musiały odbywać się nierzadko w prywatnych domach. Budowa kościoła ewangelickiego w Izbicy w latach 1906-1909 w dużej mierze przyczyniła się do tego, iż z dniem 1 stycznia 1910 roku izbicki zbór stał się filiałem parafii Koło. Izbica wprawdzie nadal nie miała własnego pastora, ale dynamiczny rozwój parafii pozwalał realnie myśleć o utworzeniu w niedalekiej przyszłości samodzielnej parafii ewangelickiej w Izbicy Kujawskiej. Jak się okaże, marzenie izbickich luteran ziści się ćwierć wieku później. W dniu 3 grudnia 1933 roku, po wcześniejszym zawiadomieniu Starostwa Powiatowego w Kole oraz po trzykrotnych ogłoszeniach w kościołach filiału Izbica (a więc w Izbicy i wybudowanym w 1907 roku kościele w Pasiece) do Izbicy Kujawskiej przybyli ks. dr Juliusz Bursche, Superintendent Generalny Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w II RP, wybitna postać zarówno polskiego ewangelicyzmu jak i zasłużony polski działacz niepodległościowy oraz ks. Adolf Krempin, administrator filiału izbickiego, pastor parafii w Kole. Po niedzielnym nabożeństwie pod przewodnictwem ks. dra Juliusza Burschego odbyło się ogólne zgromadzenie parafialne, którego celem miało być urządzenie w Izbicy samodzielnej parafii z własnym duszpasterzem, gdyż izbicki filiał liczył już przeszło dwa tysiące dusz, przeważnie rolników, którzy posiadali 6300 morgów ziemi. Najważniejszymi ustaleniami narady było utworzenie z dniem 1 stycznia 1934 roku w Izbicy samodzielnej parafii oraz wybór na pastora nowo utworzonej parafii ks. Ryszarda (Richarda) Kneifla, dotychczasowego wikariusza parafii w Sompolnie. Zebranie parafialne miało znakomitą frekwencję, decyzje zapadały na nim jednogłośnie. Pastor objął funkcję z dniem 1 stycznia 1934 roku, jednakże uroczyste wprowadzenie miało miejsce w dniu 29 września 1934 roku. Tak wspominał on ten dzień: "Instalacja odbyła się 29 września - w dzień św. Michała. Tak życzyła sobie parafia, ponieważ dzień Św. Michała był jednocześnie także dniem wyświęcenia kościoła. Przed 25 laty konsekrowany tam został kościół. Moi rodzice również wzięli udział w tej uroczystości. Teraz moja mama mogła przeżyć objęcie przez jej syna urzędu ewangelicko-luterańskiego duchownego. Wiedziała, że należy to docenić i z tego powodu była związana z moją pierwszą parafią. Dzień św. Michała przekształcił się w ogromną manifestację. Tłum ludzi, jakiego to małe miasto chyba nie doświadczyło. Katolicy mówili o tym dniu "odpust niemiecki". Z grona pastorów oprócz Superintendenta Generalnego pojawili się: Paschke - pod zmienionym nazwiskiem Paszko, długoletni administrator parafii, późniejszy senior wojskowy dla opieki nad żołnierzami wyznania ewangelickiego, Kreutz,Sompolno / Badke, Konin / Ludwig, Chodecz/ Rückert, Przedecz / Kersten, Stawiszyn / Krempin, Koło / Bittner, Dąbie. Przemawiali do zboru podczas nabożeństwa wprowadzającego na cmentarzu w godzinach popołudniowych i na zakończenie ceremonii w kościele. Kazanie wygłosił wprowadzony na urząd pastor. Czuć było powiew wdzięczności, jaki ogarnął parafię. Długo na to czekała. Teraz życie religijne powinno stać się bardziej intensywne."
W zbiorach Archiwum Państwowego w Poznaniu zachował się dokument wokacji, rodzaj swoistej umowy pomiędzy pastorem a kolegium kościelnym (obecnie określanej mianem rady parafialnej), która reguluje warunki posługi (w tym finansowo-bytowe). Pozwolę sobie w tym miejscu przytoczyć jego treść (zachowana oryginalna pisownia):
"My, Członkowie Kolegjum Kościelnego i Przedstawiciele ewangelicko-augsburskiej parafji w Izbicy Kujawskiej, powołujemy niniejszem na mocy prawa, przysługującego nam podług ustawy, w imieniu całej parafji na naszego pastora i duszpasterza Ks. Ryszarda Kneifla , wybranego na zebraniu parafjalnem, odbytem w dniu 3 grudnia 1933 roku. Co zaś dotyczy obowiązków, które on w swoim urzędzie, jako duchowny będzie miał do spełnienia, to są one całkowicie wyłożone w obowiązującej Ustawie Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, jak również w przepisach, które Wysoki Konsystorz już wydał i w przyszłości jeszcze wyda; nie wyliczając ich przeto, lecz zwracając na nie uwagę naszego nowowybranego pastora Ks.Ryszarda Kneifla do sumiennego spełnienia i przestrzegania wszystkich tam wyszczególnionych przepisów obowiązujemy. Mamy niezłomną nadzieję i ufność, że nasz pastor będzie głosił czystą naukę naszego drogiego nam Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, wierząco i przekonywująco z kazalnicy i z przed ołtarza, w szkołach, jakoteż w domach, przy kolebkach naszych dzieci, jak też przy grobach naszych zmarłych, że będzie wiernie i prawdziwie udzielał świętych sakramentów i w ten sposób przez nauczanie i napominanie i własny przykład będzie budował w naszej parafji Królestwo Boże, Królestwo prawdy, miłości i pokoju. Spodziewamy się z zupełną pewnością, że nasz pastor, jak prawdziwy pasterz dusz i przyjaciel całej parafji, wiernie i gorliwie będzie pouczał nieświadomych, naprowadzał błądzących na drogę prawdy, pouczał chorych i Słowem Bożem i Świętym Sakramentem pokrzepiał umierających, i będzie swój święty urząd tak wypełniał, aby się mógł ostać przed swojem własnem sumieniem, przed swymi zwierzchnikami i przed Bogiem, który zna i bada serca ludzkie. Ze swojej strony zapewniamy ks.pastorowi Ryszardowi Kneiflowi, jako naszemu pastorowi, wyliczone w załączonym spisie emolumentów dochody i obiecujemy mu, że z należnym poważaniem i miłością we wszystkiem cokolwiek dla dobra Kościoła i parafji pocznie, wiernie wspierać go będziemy i polecamy jego, całą parafję i nas samych opiece i błogosławieństwu Boga."
Publikuję dziś dla Państwa po raz pierwszy dokument wokacji pastora Kneifla oraz dodatkowo: - pokolorowane, przedwojenne zdjęcia kościoła ewangelickiego (pochodzące najprawdopodobniej z 1937 i 1938 roku), które w czarno-białych wersjach były udostępniane w ubiegłych latach przez Czytelników strony - pokolorowane i zrekonstruowane cyfrowo zdjęcie ołtarza wykonane najprawdopodobniej w latach 50-tych ubiegłego wieku - pokolorowane i zrekonstruowane cyfrowo zdjęcie wnętrza kościoła w trakcie odprawianego nabożeństwa - dwa zdjęcia pastora Kneifla (jedno z okresu młodości, drugie z 1980 roku)
Więcej szczegółów po kliknięciu w zdjęcie lub link do niego kierujący. Zapraszam do komentowania.
BŁAŻEJ NOWICKI
[Kościół ewangelicki, 1937 lub 1938 rok] [Kościół ewangelicki w 1943 roku] [Kościół ewangelicki w Izbicy Kujawskiej, najprawdopodobniej 1937 rok] [Kościół ewangelicki z lat 30-tych minionego stulecia] [Ołtarz we wnętrzu kościoła ewangelickiego w Izbicy Kujawskiej, najprawdopodobniej lata 50-te] [Wnętrze kościoła ewangelickiego w trakcie odprawianego nabożeństwa] [Wokacja ks. Kneifla] [Wokacja ks. Kneifla] [Ks. Richard Kneifel z okresu młodości] [Ks. Richard Kneifel w 1980 roku]
|